Λεβέντικος ή Πουστσένο

Παραδοσιακός χορός από τη Φλώρινα, που σήμερα χορεύεται σε ολόκληρη σχεδόν την Δυτική Μακεδονία.

Αποτελεί έναν από τους πιο ωραίους χορούς ολόκληρης της Ελλάδας και ειδικότερα της Δυτικής Μακεδονίας. Γνωστός στην Αλβανία αλλά και την ΠΓΔΜ. Γενικά, είναι τοπικός χορός στις περιοχές γύρω από τις λίμνες των Πρεσπών ανεξαρτήτως εθνικότητας ή και εθνικής συνείδησης των κατοίκων.

Είναι ένας από τους πιο αρχηγικούς χορούς της Μακεδονίας, σε διαφορετικές παραλλαγές.

Ονομάζεται "Πουστσένο" στο τοπικό Φλωρινιώτικο ιδίωμα από το ρήμα "πούσταμ" (= αφήνω κάτι ελεύθερο), και με αυτή την έννοια αποδόθηκε στην νεοελληνική ως "λυτός", δηλαδή ο χορός που πρέπει να αφήσεις ελεύθερο το σώμα για να τον χορέψεις.

Λέγεται επίσης και "Λεβέντικος" αλλά και "Λυτός" ή "Αμολυτός". Οι Αρβανίτες κάτοικοι της Φλώρινας το ονομάζουν "Μπεράτσε" ή "Μπαϊράτς" δηλαδή "Μπεράτικο" και το χορεύουν με ελαφρώς διαφοροποιημένα βήματα.

Είναι μικτός κυκλικός χορός που χορεύεται σε ξεχωριστούς κύκλους από τους άνδρες και τις γυναίκες ή στον ίδιο κύκλο, μπαίνουν πρώτα όλοι οι άνδρες και ακολουθούν οι γυναίκες.

Η λαβή των χεριών είναι, συνήθως, από τις παλάμες στο ύψος των ώμων με λυγισμένους τους αγκώνες, ενώ στο χωριό Νίκη του Νομού Φλώρινας, η λαβή γίνεται από τον καρπό.

Ο χορός αποτελείται από 12 ή 15 βήματα και έχει διπλά πηδήματα άνισης διάρκειας. Στην αρχή τα βήματα είναι στρωτά και στη συνέχεια γρήγορα και πηδηχτά και ολοκληρώνονται σε 3 μουσικά μέτρα. Έχει μέτρο 16/8.

Υπάρχουν πολλές μελωδίες, έχουν καταγραφεί εννέα απ' αυτές, αλλά σε καμία δεν έχουν σωθεί λόγια τραγουδιού.

Χαρακτηριστικό γνώρισμά του χορού αυτού είναι ότι η μελωδία και ο χορός στα μέτρα τους δεν ταυτίζονται.

Συναντώνται παραλλαγές του χορού στα πεδινά και στα ορεινά χωριά.

Επίσης, υπάρχει μια διαφορετική παραλλαγή στο γρήγορό του μέρος. Στις Πρέσπες χορεύεται εντελώς διαφορετικά και με άλλα βήματα, ενώ η μελωδία παραμένει η ίδια. Ο πρώτος και ο τελευταίος χορευτής κάνουν τσαλίμια και συνηθίζεται να πηγαίνει ο πρώτος δίπλα στη ντάμα του, κάνοντας μια στροφή από δεξιά και να χορεύει δίπλα της.

Στους γάμους της δυτικής Μακεδονίας ο χορός αυτός χορεύεται πρώτος-πρώτος, όπως επίσης και σε γιορτές ή σε κάθε άλλη ευκαιρία.

Στα βήματα του Πούστσενο χορεύονται κι άλλοι χοροί οι οποίοι συνήθως παίρνουν την ονομασία από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους: πεταχτός, ζωηρός, πηδηκτός, στρωτός, αργός, ή από το όνομα του πρωτοχορευτή που τον προτιμά: Σούμπουβοτο (του Σούμπου), Στάμκοβοτο (του Στάμκου).