Κόνιαλι ή Χορός των κουταλιών

Είναι αντικριστός χορός, που χορευόταν σ' ολόκληρη την Καππαδοκία και που χορεύεται ακόμη και σήμερα από όλους τους πρόσφυγες δεύτερης και τρίτης γενιάς και γι’ αυτό μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως «πανκαππαδοκικό» χορό.

Παλιά χορευόταν μόνο από ζευγάρια γυναικών ή ανδρών ή από παντρεμένα ανδρόγυνα. Σήμερα χορεύεται περισσότερο μικτός. 

Ο ρυθμός του είναι πιο αργός όταν χορεύεται μόνο από γυναίκες, που κινούν τα χέρια δεξιά-αριστερά συγχρόνως με τα βήματα. Αντίθετα τα ζευγάρια των ανδρών κινούνται πιο γρήγορα με πιο έντονα βήματα.

Ο χορός αποτελείται από έξι βήματα και αυτά ολοκληρώνονται σε δύο μουσικά μέτρα. Το μουσικό μέτρο είναι 2/4. Το χορό συνοδεύουν το ντέφι, το βιολί και το ούτι. 

Τα τέσσερα ξύλινα κουτάλια βγάζουν έναν καταπληκτικό ήχο όταν χτυπάνε μεταξύ τους ανά δύο στο κάθε χέρι του χορευτή. Το ένα κουτάλι τοποθετείται μεταξύ του δείκτη και του αντίχειρα και το άλλα μεταξύ του μέσου και του παράμεσου, έτσι ώστε να έρχονται σε επαφή τα κυρτά μέρη τους.

Υπήρχαν και υπάρχουν διαφορετικά κτυπήματα, δηλαδή διαφορετικά ρυθμικά σχήματα ανάλογα με το τραγούδι που συνοδεύει το χορό. Τα κουτάλια ήταν τριών ειδών: 

α) Τα «ταχταδιώνας» (σανιδένια) με ζωγραφισμένα λουλούδια στο κοίλο μέρος και δίστιχα στην τουρκική γλώσσα στη λαβή, που τα έφτιαχναν στο Ικόνιο και στη Σίλλη. 

β) Τα «σιδερώνας» (μεταλλικά) τα κοινά κουτάλια που χρησιμοποιούσαν στο φαγητό καθημερινά, που τα προμηθευόταν από την Κων/πολη  

γ) Τα «κοκάλινα» που ερχόταν και αυτά από την Κων/πολη.

Ο χορός των κουταλιών χορευόταν και σε άλλες περιοχές της Μ. Ασίας όπως στην Κιουτάχεια και στη Σμύρνη, αλλά σ' αυτές τις περιοχές το κτύπημα των κουταλιών γινόταν με τα χέρια να βρίσκονται πάνω από το κεφάλι και τη λεκάνη να λικνίζεται αριστερά-δεξιά. 

Συναντάται επίσης ως οργανικός καρσιλαμάς στα παράλια Μ. Ασίας και Πόντου, ως μιμητικός, σατυρικός “Λαΐσιος” χορός στους Μάρηδες Έβρου, ως “Κουτσός ή Αϊντίνκους” στην Νέα Βύσσα Έβρου, ως Ατσίκ Χαβασί των Γκακαβούζηδων στα Χρυσοχώραφα Σερρών, ως το τραγούδι “Η Βράκα” σε Δωδεκάνησα και Κύπρο, ως το “Γιαβρί” στη Λέρο, ως ελληνόφωνη διασκευή από τη Ρόζα Εσκενάζυ τη δεκαετία του ’20.

Οι στίχοι του τραγουδιού:

Στην τουρκική

Hani ya da benim elli dirhem pastrmam pastırmam

Konyalı’dan başkasına bastırmam yar yar

Konyalım yürü, yürü yavrum yürü, aslan yarim yürü

Aldattılar seni, vermediler beni

Kayseri’den, Karaman’dan Konya’dan Konya’dan

Güzel seven mahrum kalmaz dünyadan yar yar

Konyalım yürü, yürü yavrum yürü, aslan yarim yürü

Aldattılar seni, vermediler beni

Hani ya da benim elli dirhem irakım irakım

İçer içer geçmez benim merakım vay vay

Konyalım yürü, yürü yavrum yürü, aslan yarim yürü

Aldattılar seni, vermediler beni

Yüksek minareden attım kendimi kendimi

Çok aradım bulamadım dengimi yar yar

Konyalım yürü, yürü yavrum yürü, aslan yarim yürü

Aldattılar seni, vermediler beni

Σε νεοελληνική απόδοση

Χάνι για-τα μπένιμ, ελι ντιρέμ, παστιρμά παστιρμά

Κονιαλί-ταμ μπασκασίνα, παστιρμά γιάρ-γιάρ

Κόνιαλιμ γιόρι, γιόρι γιαβρούμ γιόρι, ασλάν γιάριμ γιόρι

αλντατίλαρ σένι, βερμεντίλερ μπένι

Καϊσερί-ντεν Καραμάν-νταν, Κόνια-νταν, Κόνια-νταν

γκιουζέλ σέβεν μακρούν γκάλμαζ, ντούνια-νταν γιάρ-γιάρ

Κόνιαλιμ γιόρι, γιόρι γιαβρούμ γιόρι, ασλάν γιάριμ γιόρι

αλντατίλαρ σένι, βερμεντίλερ μπένι

Χάνι για-τα μπένιμ, ελι ντίρεμ, ιρακι-μ, ιρακι-μ

ίτσερ, ίτσερ κεσμές μπένιμ, μερακτούμ βάι-βάι

Κόνιαλιμ γιόρι, γιόρι γιαβρούμ γιόρι, ασλάν γιάριμ γιόρι

αλντατίλαρ σένι, βερμεντίλερ μπένι

Γιούκσεκ μιναρέ-ντεν άτιμ, κέντιμι, κέντιμι

τσοκ αράντιμ μπουλαμάντιν ντέγκιμι

Κόνιαλιμ γιόρι, γιόρι γιαβρούμ γιόρι, ασλάν γιάριμ γιόρι

αλντατίλαρ σένι, βερμεντίλερ μπένι

Μετάφραση

Αχ, Κόνιαλή μου σαν σε ιδώ στην αγορά

και με σκέρτσο να μου κόβεις παστουρμά και σουτζουκάκι, 

αμάν κόνιαλή μου, 

με το μαχαίρι που κρατάς μου πήρες τη ζωή μου

χωρίς εσένα δεν μπορώ να ζήσω Κόνιαλή μου

Αχ, Κόνιαλή μου θέλω να γλεντήσουμε

στις ταβέρνες με ουζάκι παστουρμά και σουτζουκάκι να μεθύσουμε

ταίρι μου για να σε κάνω να μιλήσουμε

αμάν άμαν Κόνιαλή μου μαζί θα ζήσουμε

Αχ, Κόνιαλή μου σαν σε ιδώ στην αγορά 

και με σκέρτσο να μου κόβεις παστουρμά και σουτζουκάκι, 

αμάν κόνιαλή μου, 

με το μαχαίρι που κρατάς μου πήρες τη ζωή μου

χωρίς εσένα δεν μπορώ να ζήσω Κόνιαλή μου