Γάιντα μονή και διπλή

Οι δύο αυτοί χοροί χορεύονταν σε ανοιχτό κύκλο από άνδρες και γυναίκες στο Πωγώνι, την Κόνιτσα, τα Ζαγοροχώρια και ορισμένα χωριά της περιοχής των Ιωαννίνων. Η ονομασία μπορεί να προήλθε από παραφθορά της λέξης «γκάιντα».

Γάιτα μονή

Ηπειρώτικο παραδοσιακό τραγούδι από την περιοχή του Πωγωνίου αλλά και από τη Βόρεια Ήπειρο. 

Ονομάζεται "γκάιντα μονή" ή "γάιτα μονή", κάτι που υποδηλώνει την ύπαρξη παλαιότερα της γκάιντας ως μουσικού οργάνου στην ευρύτερη περιοχή. Η Γάιτα Μονή είναι χορός σε ρυθμό 4/4. 

Σήμερα η λεγόμενη "Ηπειρώτικη ζυγιά" αποτελείται από το κλαρίνο, το βιολί, το ντέφι και το λάουτο. 

Είναι το γνωστό σήμερα τραγούδι "Ήρθαν και μου είπαν" του οποίου τα λόγια προστέθηκαν σχετικά πρόσφατα. 

Στο Πωγώνι το τραγούδι αποδίδεται και με έναν συγκεκριμένο χορό, ενώ στην υπόλοιπη Ήπειρο, με βάση το βηματισμό του πωγωνίσιου. 

Οι στίχοι του τραγουδιού:

Ήρθαν και μου είπαν μαυρομάτα μου, 

ήρθαν και μου είπαν πως δε μ' αγαπάς. 

Ώρε κι αν δε μ' αγαπάς, κι αν δε μ' αγαπάς. 

αν δε μ' αγαπάς, τι θέλεις και περνάς; 

Εσύ μ' αυτή τη γνώση και 'γω μ' αυτό το νου 

να ιδούμε ποιος θα πέσει στα πόδια τ' αλλουνού. 

Κι αν δε μ' αγαπάς, αν δε μ' αγαπάς 

αν δε μ' αγαπάς τι θέλεις και περνάς; 

Αυγερινέ και Πούλια μην βασιλεύετε, 

τ' ανύπαντρα κορίτσια μην τα πιστεύετε. 

Κι αν δεν μ' αγαπάς, αν δεν μ' αγαπάς, 

αν δεν μ' αγαπάς, τι θέλεις και περνάς;

Γάιτα διπλή

Παραδοσιακός ηπειρώτικος χορός που ονομάζεται "γκάιντα διπλή" ή "γάιτα διπλή". 

Προέρχεται από την περιοχή του Πωγωνίου και της Βορείου Ηπείρου.

Όπως υποδηλώνει το όνομά του παιζόταν παλαιότερα με το μουσικό όργανο γκάιντα, τότε που υπήρχε αυτό το μουσικό όργανο στην Ήπειρο, πριν την είσοδο του κλαρίνου και του βιολιού. 

Ο σκοπός έχει λόγια που προστέθηκαν σχετικά πρόσφατα και ονομάζεται "Πέντε παλικάρια". 

 

Οι στίχοι του τραγουδιού: 

Πέντε μωρέ πέντε, πέντε παληκάρια 

πέντε παληκάρια κι έξι κοριτσάκια 

βρήκαν κι ένα γέρο για να τα μοιράσει. 

Λαχνίζουν ξελαχνίζουν πήραν από ένα 

λαχνίζουν ξελαχνίζουν πήραν από ένα 

κι η καλή κοπέλα έλαχε του γέρου. 

Την τραβάει στον ίσκιο για να τον ξυρίσει 

για να τον ξυρίσει και να τον χτενίσει 

κοιμήθηκε ο γέρος και του 'φυγε η κοπέλα.

Η διαφορά των δύο χορών είναι η εξής: στη διπλή Γάιτα το κάθε μέρος του χορευτικού μοτίβου επαναλαμβάνεται δύο φορές, ενώ στη μονή μία.