Αγέρανος Πάρου

Ο Αγέρανος είναι παραδοσιακός χορός της Πάρου και έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.

Η αρχαιότητα του Γέρανου λογίζεται πολύ βαθιά και αναφέρεται πρώτη φορά στον Πλούταρχο, ξεκινώντας από τις μουσικές τελετές, έχοντας στενή σχέση με την πρώτη κατοικία του ανθρώπου. Ο πρόγονος του Γέρανου ήταν χορός που απεικόνιζε τη σπηλιά. Αργότερα ο χορός χρονολογείται στον μύθο του Κρητικού Λαβύρινθου και στη συνέχεια με κάποιες παραλλαγές εξακολουθεί να ζει ως Γέρανος.

Ένα τέτοιο χορό χόρεψαν, γυρίζοντας από την Κρήτη, στο ιερό νησί του Απόλλωνα τη Δήλο, ο Θησέας μαζί με τους νέους και τις νέες, που είχε σώσει από τον Μινώταυρο. Ο χορός παράσταινε την περιπλάνηση τους μέσα στο Λαβύρινθο. Περιελάμβανε κυματισμούς, αναδιπλώσεις, αναπτύξεις και ελικοειδείς στροφές, με ρυθμικά γυρίσματα και ξαναγυρίσματα, σαν μια μίμηση των πολύπλοκων στοών του Λαβύρινθου. Δηλαδή, η ουσία των σημερινών κινήσεων του χορού είναι ίδια με την παλιά.

Οι ρίζες του Αγέρανου στην Πάρο, πιθανολογούνται στους προϊστορικούς χρόνους, τότε που η Πάρος ήταν Μινωική αποικία. Κατά τις ανασκαφές του Δηλίου στην Πάρο, βρέθηκε κεραμικό πλακίδιο της γεωμετρικής περιόδου, στο οποίο εικονίζονται άνδρες γυμνοί ορχούμενοι τον αγέρανο. Ο Γέρανος λοιπόν ήταν ένας λαβυρινθικός χορός, που διασώθηκε στους αιώνες και χορεύεται χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων.

Οι χορευτές, με αργό ρυθμό, κάνουν τρία βήματα προς τα δεξιά και ένα, έπειτα, προς τα αριστερά, ενώ ο καθένας στηρίζει τα χέρια του στον ώμο του συγχορευτή του και περιφέρονται. Ο κορυφαίος του χορού άλλοτε άνδρας και άλλοτε γυναίκα, αρχίζει με ορισμένους στίχους των τραγουδιών, που στη συνέχεια επαναλαμβάνονται από τα μετέχοντα πρόσωπα του χορού. Το ρεφραίν έχει γρηγορότερο ρυθμό και επαναλαμβάνεται δυο φορές. Παλαιότερα ο χορός βαστούσε αρκετή ώρα και ίσως δινόταν ο χρόνος να ετοιμάσουν διάφορα δίστιχα κατάλληλα στην περίσταση και στα πρόσωπα που παρευρίσκονταν. Με αφορμή τον Αγέρανο στην Πάρο, έχει δημιουργηθεί ολόκληρη λαϊκή ποίηση. Χρόνια πολλά ο κάθε χορευτής, η κάθε χορεύτρια συνέθεταν τα δίστιχα τους. Τραγούδια μεγάλα, δίστιχα ατελείωτα, που δημιουργήθηκαν εξαιτίας αυτού του χορού.

Παραλλαγές του ίδιου χορευτικού τύπου συναντούμε και σε άλλους ελληνικούς τόπους, στην Ήπειρο, την Τσακωνιά, τον Πόντο - Γεράνι, Αερανό ή όπως αλλιώς είναι γνωστός.

Οι στίχοι του τραγουδιού: 

Κάθομαι και σε σκέφτομαι και το μαντήλι βρέχω 

Πάνε δυο μήνες που ‘φυες και γράμμα σου δεν έχω 

Αμυγδαλοτσακίσματα σου στέλνω χαιρετίσματα 

Της θάλασσας τα κύματα πατώ και δε βουλιούνε 

Σαν θέλω εγώ να σ’αγαπώ, κανέναν δε φοβούμαι 

Αμυγδαλοτσακίσματα σου στέλνω χαιρετίσματα 

Τα μάτια σου έχουν έρωτα και μέσα ψιχαλίζουν 

Και μέσα στο ψιχάλισμα καράβια αρμενίζουν 

Στα όρη βγαίνει η κάπαρη, τα λόγια σου είναι ζάχαρη

Ήθελα να’χα δυο καρδιές, τη μια να στη χαρίσω

Την άλλη να την έχω εγώ για να μπορώ να ζήσω 

Αμυγδαλοτσακίσματα σου στέλνω χαιρετίσματα