Μαλεβιζιώτης

Ο Μαλεβιζιώτης ή Μαλεβιζιώτικος ή Καστρινός, ή πηδηχτός είναι ο γρηγορότερος και ζωηρότερος χορός της Κρήτης. 

Μαλεβιζιώτης ονομάζεται γιατί φαίνεται ότι στην επαρχία Μαλεβιζίου πήρε την τελική του μορφή. Καστρινός εξαιτίας του Μεγάλου Κάστρου όπως λεγόταν παλαιότερα το Ηράκλειο. Θεωρείται κατάλοιπο του αρχαίου μινωικού πολεμικού χορού Πυρρίχιου και αναπαριστά τις προσπάθειες κατάληψης και άμυνας του Μεγάλου Κάστρου στις διάφορες στιγμές της ιστορίας του. Πηδηχτός από τα νευρικά άλματα και τις αεράτες φιγούρες που κάνουν οι χορευτές. Θεωρείται ο κατεξοχήν χορός του νομού Ηρακλείου τόσο στη δημιουργία του όσο και στην τελική του διαμόρφωση. Στα Χανιά ο χορός ονομάζεται Καστρινή Σούστα.

Χορεύεται από άντρες και γυναίκες οι οποίοι είναι πιασμένοι από τις παλάμες στο ύψος των ώμων και με λυγισμένους τους αγκώνες. Με το γρήγορο ρυθμό και τη ζωντάνια του δίνει την ευκαιρία στο χορευτή να επιδείξει τη σβελτοσύνη του, την αντοχή του, την ικανότητά του να αυτοσχεδιάζει και να εντυπωσιάζει με τα τσαλίμια και τα αεράτα πηδήματά του. Προκειμένου να εκτελέσει τις φιγούρες αυτές, τα 8 από τα 16 βήματα του χορού μπορεί να γίνουν κι επιτόπου.  Είναι ο πιο δύσκολος, αλλά και ο πιο αγαπημένος χορός της Κρήτης. Είναι αλματώδης, θορυβώδης, ενθουσιώδης και δυναμικός χορός.

Ο χορός διαφοροποιείται από τις ορεινές τις καμπίσιες περιοχές.

Σήμερα κάποιοι μελετητές έχουν να πουν ότι ο Μαλεβιζιώτης δεν είναι αναγκαστικά πολεμικός χορός αλλά μας δίνουν και δυο άλλες εκδοχές. Μπορεί να ήταν τελετουργικός και με τις αλματώδεις κινήσεις του επιδίωκαν να αυξήσουν την παραγωγή και τη γονιμότητα των σπαρτών ή εξαγνιστικός αφού με τις θορυβώδεις μελωδίες έδιωχναν μακριά τα κακά πνεύματα.

Στο Ρέθυμνο και στο Λασίθι ο χορός γνωστοποιήθηκε γύρω στο 1920. Σήμερα ο Μαλεβιζιώτης βρίσκεται στην πρώτη θέση του χορευτικού ρεπερτορίου των Κρητικών και χορεύεται σε ολόκληρο το νησί κυρίως από άνδρες, χωρίς όμως να αποκλείεται και η δυναμική παρουσία των χορευτριών.