Γιατζηλαριανή

Παραδοσιακό τραγούδι και χορός από το Γιατζηλάρι Ερυθραίας της Μικράς Ασίας.

Η "Γιατζηλαριανή" είναι συρτό χορός και ειδικότερα πολίτικος συρτός με προέλευση από την Αρχαία Ελλάδα. Ο χορός έχει τις ρίζες του στα Βουρλά της Ερυθραίας. Το τραγούδι το κατέγραψε η Δόμνα Σαμίου στη Νέα Ερυθραία από την Κλεονίκη Τζοανάκη το 1988.

Χορεύεται είτε από ζευγάρια (αντικριστά) είτε από άτομα του ίδιου φύλου με μαντήλι που κρατάνε οι κοπέλες και δημοσίως από τις γυναίκες με συγγενικά πρόσωπα σε σχήμα σταυρού με τρία ή και τέσσερα άτομα. Συχνά είναι και τα σόλο του βιολιού ή ενός άλλου οργάνου. Έχει ρυθμό 8/8. Ο ήχος του είναι πλάγιος του πρώτου. Οι χορευτές κρατούν τους αγκώνες τους κολλημένους στα πλευρά τους σε ορθή γωνία ενώ κρατούν μπροστά τα χέρια τους. Οι άνδρες κρατούν τρυφερά τις γυναίκες από τις παλάμες.

Λίγα λόγια για την ιστορία του: Το Γιατζιλάρι (τουρκ. Yağcilar) είναι ένα χωριό 10 χλμ ΝΔ των Βουρλών με 1000 κατοίκους, όλοι Έλληνες. Αποικίστηκε μετά το 1850 από Βουρλιώτες, Γκιουλμπαξιώτες, Τσεσμελήδες και Σαμιώτες. Κατά την καταστροφή της Σμύρνης το 1922 οι περισσότεροι κάτοικοι σφαγιάστηκαν ή εξοντώθηκαν στα στρατόπεδα εργασίας. Λίγοι εξ αυτών μπόρεσαν να έρθουν στην Ελλάδα ως πρόσφυγες. Η γραφή του ονόματος του χωριού απαντιέται και ως "Γιατζηλάρι". Αυτός είναι και ο λόγος που το τραγούδι έχει καθιερωθεί ως "Γιατζηλαριανή".

Οι στίχοι του τραγουδιού:

Την καλησπέρα σου ’φερα, δώσ’ μου την καληνύχτα,

εγώ δουλειά δεν είχα εδώ, μόνο για σένα ήρχα.

Έβγα να σε δω,

έβγα να σε δω,

έβγα να σε δω

να παρηγορηθώ.

Τα μάτια σου με κάψανε μα ’γω τα καμαρώνω,

σαν κάνω μέρες να τα δω, κλαίω και δε μερώνω.

Γιαλό, γιαλό, γιαλό,

ψαράκια κυνηγώ

κυνήγα τα και συ

αγάπη μου χρυσή.

Όλοι μου λεν να σ’ αρνηθώ, δεν ξέρω τι να κάνω,

και ’γω μια ώρα αν δε σε δω, το νου μου τονε χάνω.

Μαλών’ η μάνα της,

μαλών’ η μάνα της,

μαλώνει κι αδερφός της

πως πέφτω αντάμα της.